Forra-borra: al fons de mon cinemà...

Dimècres passat de vèspre, la femna, l'enfant amb ieu se sèm endralhats devèrs Besièrs per respondre a una convidacion: la projeccion especiala de "Au bistro du coin" "Lo cabaret d'en fàcia", un film de Charles Nemes presentat en lenga occitana jos-titolat en francès. Lo film, fòrça divertissent, claufit de bofonariá, es l'istòria d'un desenat d'estajants d'un metèis barri popular amassats a l'entorn d'un projècte bèl : montar un espectacle musical al profièch dels SDF, las repeticions se debanant dins l'estanquet del Manu( Fred Testot, lo Fred d'Omar et Fred). Aquest es doblat en lengadocian per lo Joanda, musicaire e cronicaire de ràdio, qu'en fin de passa a respondut a las questions del public. Aital avèm après qu'es venguda del productor del film l'idèa del doblatge en occitan(cada dialècte es parlat per un o mantun personatge del film), mas tanben en còrse( que lo Fred es d'origina còrsa), breton, ch'ti, alsacian e creòl: Sébastien Fechner, lo productor en question, es tolosan de maire agenesa. Un còp de mai, l'argent es lo nèrvi de la guerra e, en aquela serada del dimècres 23 de Mars de 2011, segur que sèm estats nombroses los qu'an somiat a l'espelida  d'un vertadièr cinemà occitan. S'es fach lo constat de l'existéncia d'un fòrça bon teatre occitan ambe de comedians que poirián jogar al cinemà tanben; e se prenèm d'i creire, ambe belèu la revelacion d'occitans joves e talentoses, actors, scenaristas o realizators. Perquè pas? Çò segur, es que per parafrasar lo cantaire Patric( Al fons de ma guitarra, i a quicòm que florís), al fons de mon cinemà, i a quicòm que fremís!
Per ne saupre mai sul film; www.aubistroducoin-lefilm.com e www.joanda.net

Forra borra . Lo saber e l'aver .

"Los òmes s'en devon pas jamai encreire de çò que sabon, de tant qu'es grand çò que sabon pas." Aquí la frasa subrebèla que Max Roqueta faguèt dire a Frair Beneset dins "Lo trescalan" de "Verd paradís". Se ieu me soi pas jamai encregut de res, me va plan la part segonda d'aquesta frasa : dempuèi l'an passat que me soi marcat en licéncia d'occitan, escandalhi l'espandida de çò que sabi pas. Aquò tot a l'encòp m'espauruga( rapòrt als examèns) e me regaudís (rapòrt a nòstra lenga occitana tant plan granada, a nòstra istòria e a nòstra cultura) qu'aital soi assegurat d'aver fòrça de descubrir e mai d'aprene de long de las annadas venentas.
En aquela passa tradicionala de vòts, vos desiri longa vida a vosautres estudiants e professors que benlèu me legissètz, bon an nòu de 2011 e , perquè pas, que l'umanitat tota desire enfin lo saber mai que l'aver.......Òm pòt totjorn somiar !!!!

retraches gijanencs : Octavi M.......(seguida e fin ).

En venent vièlh , Octavi perdiá lo carabiròl . Se passejava per carrièras , casqueta vissada sul cap , braces dins l'esquina , e parlava solet . Tre veire un papièr per sòl ( n'i aviá fòrça mens qu'a l'ora d'ara, mas ailàs, òm començava de'n veire qualques uns ) Octavi l'amassava ; aviá per tissa de'n faire de boletas e de tapar los traucs dins las parets de l'ostal mai pròche. Nosautres, los mainatges, aquò nos amusava e l'espinchàvem amagats dins lo cròs d'un portal fins qu'un cacalàs traïsca nòstra còla ; l'Octavi se revirava subran, nos corsejava al tròt pichòt en tornar metre las mans dins l'esquina e nos cridava l'escòrna que mai li agradava ( e qu'esperàvem d'ausir) : "Banda de bofi(?),banda de bofa-raca !"
Lo dimenge, Octavi anava a messa : pendent l'ofici, anava e veniá dins las alèas de la glèisa, mans dins l'esquina ; mantun còps sortissiá puèi tornava dintrar , ambe la benediccion del capelan (es lo cas d'o dire) que saviá sa malautiá e lo daissava faire. Es aital que tot còp , s'endeveniá que l'Octavi tornava dintrar pendent un cant, e prenent lo tren en foncionament, ambe sa votz de bassa a plen volum, vos fasiá tressautar femnas e mainatges e revirar l'acampada tota.
Patz a son arma !

La sabiái pas !

Per l'amic Domenge (lo monta mametas ) , per fin que pòsca enfin dormir de ventres ! (de legir son article "  bona borra ").

Dos vièlhs se solelhan sul banc del plan d'un vilatge. N i a un que ditz : "Te rementas lo servici militar ? cossí se sonava lo produch que nos mesclavan a la noiridura per qu'anem pas veire las femnas ? "
".........Lo bromur."
"Es aquò ! lo bromur. E ben cresi que comença de me far efièch !!

retraches gijanencs : Octavi M.......

Octavi M....èra ferretièr a Gijan dins Erau, un vilatjòt entre lo Clapàs(Montpelhièr) e l'Iscla Singulara (Seta) al ras del massís garrigós de Gardiòla. Ni per aver una votz de bassa de las remirablas e un cèrt talent per lo cant, èra pas jamai montat a la capitala, que de tot segur auriá pogut faire carrièra. Mas al cant preferissiá lo "manjar" e subretot la carn ; aviá coneigut doas guerras, aviá patit dels restrenhements e pas que de veire un parelh de costèlas, un bistéc o un gigòt, salivejava ambe d'uèlhs fòra testa . Manjava la carn crusa e disiá totjorn : "Ieu partegi pas ambe lo fuòc.....! "
Pendent l'ocupacion , amassava e manjava de cagaròls , tant èra " en manca". Un soldat alemand que l'aviá vist ne manjar li diguèt :"To-a  manché limasseu ? mörgen kaput ", d'un biais de dire que s'anava empoisonar .
La guerra acabada, l' Octavi foguèt convidat a un maridatge bèl al vilatge per cantar a la glèisa : de vèspre , a la taulejada de fèsta, per fin de mercejar lo cantaire , lo mond li menèron una còsta de buòu de las gròssas per el solet .Un oncle mieu qu'el tanben èra convidat contava que l' Octavi prenguèt la cara d'un manidet davant son present al jorn de Nadal . Mercejèt ... puèi engoliguèt la costassa dins un virat d'uèlhs.
Dempuèi totjorn, la jornada acabada o lo dimenge , los òmes del vilatge avián costuma de s'acampar a  la "banqueta"*, sul plan . Aquí se parlava fòrça de la vinha e del vin . De còps que i a , l' Octavi , al mitan dels autres òmes , sortissiá ufanosament son cotel de la lama reducha per d'annadas d'agusament e declarava amb un risolet que ne disiá long :"N'a curat d'òsses , aquel d'aquí !"
Seguida lo còp venent......

* la banqueta : paret longa e bassa que ribejava lo plan ; es aquí  a costat de mon grand maternal Reinat qu'ausiguèri pel primièr còp, quand èri dins mos cinc o sièis ans,la lenga occitana ; descubriguèri aital que lo mond de la tèrra tota (valent a dire de Gijan ,  per lo manidet qu'èri ) parlavan pas totes la meteissa lenga . La compreniái pas mas me pivelava ja aquela lenga ; mon grand , ailas, moriguèt lèu , coma mos grands paternals provençals , e aguèron pas lo temps de la m'aprene.

Gaita quand se ditz !

Jamai...pas jamai tocarai un ordenador, aquela maquina que quand te'n servisses, i a  pas que los dets que bolegan... e encara, un de cada man dins mon cas, los lèca-plats (De remarcar : la generacion d'ara, qu'es de contunh davant l'ecran, a ja los escracha-pesolhs musclats per d'oras e d'oras de "console".). Jamai... pas jamai : aquí çò que me pensavi abans de me faire marcar en licéncia  d'occitan. A causa de la Melania, m'i a calgut metre, a cliquetar la mirgueta (vos tanben, benlèu ?).
Alavètz ! Jamai... pas jamai ? Gaita quand se ditz !
Endecat De l'Informatica de Gijan (de confondre pas ambe mon cosin Edí......de Nantes)

*retraches gijanencs: farai un retrach d'un personatge "atipic" del vilatge qu'a marcat mon enfança;
**la sabiái pas: ensatjarai de revirar a l'occitan una galejada que m'aurà fach rire,en esperar que la conescatz pas e que vos faga rire vos tanben;
***forra-borra: una rubrica onte parlarai de la pluèja e del temps que fa, de subjèctes d'actualitat, eca .